Bài 9: Nhà nước xã hội chủ nghĩa

1. Nguồn gốc và bản chất của nhà nước

a. Nguồn gốc của nhà nước 

         Nhà nước chỉ ra đời khi xuất hiện chế độ tư hữu về tư liệu sản xuất, khi xã hội phân hóa thành các giai cấp, mâu thuẫn giữa các giai cấp ngày càng gay gắt đến mức không thể điều hòa được.

b. Bản chất nhà nước (đọc thêm)

- Nhà nước là bộ máy dùng để duy trì sự thống trị của các giai cấp này đối với giai cấp khác.

- Nhà nước là bộ máy trấn áp đặc biệt của giai cấp này đối với giai cấp khác.

=> nhà nước mang bản chất giai cấp của giai cấp thống trị.

2. Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam

Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam là nhà nước của nhân dân, do nhân dân, vì nhân dân quản lí mọi mặt của đời sống xã hội bằng pháp luật, do Đảng cộng sản Việt Nam lãnh đạo.

- Nhà nước ta mang bản chất giai cấp công nhân: Thể hiện ở sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản đối với nhà nước.

- Bản chất giai cấp công nhân của Nhà nước ta bao hàm cả tính nhân dân và tính dân tộc sâu sắc.

+ Tính nhân dân:

++ Nhà nước của dân, do dân lập nên và nhân dân tham gia quản lí

++ Nhà nước thể hiện ý chí, lợi ích và nguyện vọng của nhân dân.

++ Nhà nước là công cụ chủ yếu để nhân dân thực hiện quyền làm chủ của mình.

+ Tính dân tộc:

++ Kế thừa và phát huy những truyền thống, bản sắc tốt đẹp của dân tộc.

++ Có chính sách dân tộc đúng đắn, chăm lo lợi ích mọi mặt cho các dân tộc trong cộng đồng dân tộc Việt Nam

++ Thực hiện đại đoàn kết dân tộc.

- Chức năng đảm bảo an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội.

+ Nhà nước sử dụng toàn bộ sức mạnh của mình để phòng ngừa, ngăn chặn mọi âm mưu xâm hại đến nền an ninh quốc gia, đến sự ổn định chính trị trong nước, tạo điều kiện hòa bình, ổn định cho công cuộc xây dựng CNXH.

- Chức năng tổ chức và xây dựng, đảm bảo thực hiện các quyền tự do, dân chủ và lợi ích hợp pháp của công dân.

+ Tổ chức xây dựng và quản lí nền kinh tế xã hội chủ nghĩa.

+ Tổ chức xây dựng và quản lí văn hóa, giáo dục, khoa học.

+ Tổ chức xây dựng và bảo đảm thực hiện các chính sách xã hội.

+ Xây dựng hệ thống pháp luật để bảo đảm thực hiện các quyền tự do, dân chủ và lợi ích hợp pháp của công dân.

- Gương mẫu thực hiện và tuyên truyền, vận động mọi người thực hiện tốt đường lối, chính sách của Đảng, pháp luật của nhà nước.

- Tích cực tham gia các hoạt động: xây dựng, củng cố, bảo vệ chính quyền, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội.

- Phê phán, đấu tranh với những hành vi vi phạm pháp luật

- Thường xuyên nêu cao tinh thần cảnh giác trước những âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch.