Grammar - Mệnh đề quan hệ

I. ĐỊNH NGHĨA

- Mệnh đề quan hệ (MĐQH- Relative Clause) là một thành phần của câu dùng để giải thích rõ hơn về danh từ đứng trước nó. Mệnh đề quan hệ còn được gọi là mệnh đề tính ngữ (adjective clause) vì nó là một mệnh đề phụ được dùng để bổ nghĩa cho danh từ đứng trước nó (tiền ngữ).

- Mệnh đề quan hệ được nối với mệnh đề chính bởi các đại từ quan hệ (relative pronouns): who, whom, which, whose, that hoặc các trạng từ quan hệ (relative adverbs) when, where, why.

II. PHÂN LOẠI

Mệnh đề quan hệ trong tiếng anh được phân làm 2 loại:

1. Mệnh đề xác định (defining/ restrictive relative clause): Đây là loại mệnh đề cần thiết vì tiền ngữ chưa xác định, không có nó câu sẽ không đủ nghĩa.

Eg: – The man who keeps the school library is Mr Green.

     – That is the book that I like best.

2. Mệnh đề không xác định (non-defining/ non-restrictive relative clause): Đây là loại mệnh đề không cần thiết vì tiền ngữ đã được xác định, không có nó câu vẫn đủ nghĩa. Mệnh đề quan hệ không xác định được ngăn với mệnh đề chính bằng các dấu phẩy. Trước danh từ thường có: this, that, these, those, my, his … hoặc tên riêng.

Eg: – That man, whom you saw yesterday, is Mr Pike.

      – This is Mr Jones, who helped me last week.

      – Mary, whose sister I know, has won an Oscar.

      – Harry told me about his new job, which he's enjoying very much.

3. Cách dùng các đại từ quan hệ

+) WHO:“who” là đại từ quan hệ chỉ người, đứng sau danh từ chỉ người để làm chủ ngữ (subject) hoặc tân ngữ (object) cho động từ đứng sau nó.

Eg: – The man who is standing overthere is Mr. Pike.

      – That is the girl who I told you about.

+) WHOM:“whom” là đại từ quan hệ chỉ người, đứng sau danh từ chỉ người để làm tân ngữ (object) cho động từ đứng sau nó.

Eg: – The woman whom /who you say yeaaterday is my aunt.

       – The boy whose/ who we are looking for is Tom.

“who/ whom” làm tân ngữ có thể lược bổ được trong mệnh đề quan hệ xác định (defining relative clause).

Eg: – The woman you saw yesterday is my aunt

      – The boy we are looking for is Tom.

+)  WHICH:Which là đại từ quan hệ chỉ vật, đứng sau danh từ chỉ vật để làm chủ ngữ (subject) hoặc tân ngữ (object) cho động từ đứng sau nó.

Eg: – This is the book which I like best.

      – The hat which is red is mine.

“which” làm tân ngữ có thể lược bỏ trong mệnh đề quan hệ xác định (defining relative clause).

Eg: – This is the book I like best.

      – The dress I bought yesterday is very beuatiful.

+)  THAT:That là đại từ quan hệ chỉ cả người lẫn vật.

“that” có thể được dùng thay cho “who, whom, which” trong mệnh đề quan hệ xác định.

Eg: – That is the book that/ which I like best.

      – That is the bicycle that/ which belongs to Tom.

     – My father is the person that/ who(m) I admire most.

     – The woman that/ who lived here before us is a novelist.

“that” luôn được dùng sau các tiền tố hỗn hợp (gồm cả người lẫn vật), sau các đại từ eveything, something, anything, all, little, much, more và sau dạng so sánh nhất (superlative).

Eg: – I can see a girl and her dog that are running in the park.

      – She is the nicest woman that I've ever met.

+)  WHOSE: Whose là đại từ quan hệ chỉ sở hữu.

“whose” đứng sau danh từ chỉ người hoặc vật và thay cho tính từ sở hữu trước danh từ. “whose” luôn đi kèm với một danh từ. 

Eg: - The boy whose bicycle you borrowed yesterday is Tom.

      – John found a cat whose leg was broken.

+) WHEN:When là đại từ quan hệ chỉ thời gian, đứng sau danh từ chỉ người hoặc vật và thay cho tính từ sở hữu trước danh từ chỉ thời gian. When được dùng thay cho at/on/ in which, then.

Eg: – May Day is the day when (on which) people hold a meeting.

      – That was the time when (at which) he managed the company.

+) WHERE:“where”  là trạng từ quan hệ chỉ nơi chốn, đứng sau danh từ chỉ nơi chốn.”where” được dùng thay cho “at/ in/ to which, there”.

Eg: – Do you know the country where (in which) I was born?

      - Hanoi is the place where I like to come.

+) WHY:“why” là trạng từ quan hệ chỉ lý do, đứng sau the reason. “why” được dùng thay cho “for which”.

Eg: – Please tell me the reason why (for which) you are so sad.

     – He told me the reason why he had been absent from class the day before.

III. RÚT GỌN MỆNH ĐỀ QUAN HỆ (REDUCED RELATIVE CLAUSES)

Có 6 cách rút gọn câu dùng mệnh đề quan hệ:

1. Rút gọn mệnh đề quan hệ bằng cách dùng participle phrases (V-ing )
- Nếu động từ trong mệnh đề quan hệ ở thể chủ động (active), ta dùng cụm hiện tại phân từ (present participle phrase) thay cho mệnh đề đó.

- Cách làm: Bỏ đại từ quan hệ và trợ động từ, đưa động từ chính về nguyên mẫu và thêm đuôi – ing.
Eg: The man who is standing there is my brother

       => The man standing there is my brother
      Do you know the boy who broke the windows last night?

      => Do you know the boy breaking the windows last night?

2. Rút gọn bằng cách dùng past participle phrase (V-ed)
- Nếu động từ trong mệnh đề quan hệ ở thể bị động (passive) ta dùng cụm quá khứ phân từ (past participle phrase).
Eg: The books which were written by Nam Cao are interesting

      => The books written by Nam Cao are interesting.
     The students who were punished by teacher are lazy

     =>The students punished by teacher are lazy.

3. Rút gọn mệnh đề quan hệ bằng “to infinitive”
- Dùng khi danh từ đứng trước có các chữ sau đây bổ nghĩa: the only, the first, the second,… the last, so sánh nhất, mục đích.
Eg: Tom is the last person who enters the room

=> Tom is the last person to enter the room.
John is the youngest person who takes part in the race.

=>John is the youngest person to take part in the race.
- Động từ là HAVE/HAD
Eg: I have much homework that I must do

     => I have many homework to do.
- Đầu câu có HERE (BE), THERE (BE)
Eg: There are six letters which have to be written today

     => There are six letters to be written today.

4. Rút gọn mệnh đề quan hệ dùng cụm danh từ (đồng cách danh từ)
- Dùng khi mệnh đề quan hệ tình từ có dạng: S + BE + DANH TỪ /CỤM DANH TỪ/CỤM GIỚI TỪ

- Cách làm: bỏ “who ,which” và “be”.
Eg: Football, which is a popular sport, is very good for health

 => Football, a popular sport, is very good for health.
      Do you like the book which is on the table?

=> Do you like the book on the table?

5. Mệnh đề rút gọn tính từ có dạng “be” và tính từ/cụm tính từ
Có 2 công thức rút gọn: 
*Công thức 1: Bỏ who, which…to be => giữ nguyên tính từ phía sau.
- Điều kiện 1: Nếu phía trước that là đại từ phiếm chỉ như something, anything, anybody…
Eg: There must be something that is wrong.

=> There must be something wrong.
- Điều kiện 2: Có dấu phẩy phía trước và phải có từ 2 tính từ trở lên.
Eg: My grandmother, who is old and sick, never goes out of the house.

=> My grandmother, old and sick, never goes out of the house. 
Công thức 2: Những trường hợp còn lại ta đem tính từ lên trước danh từ.
Eg: My grandmother, who is sick, never goes out of the house.

=> My sick grandmother never goes out of the house.
I buy a hat which is very beautiful and fashionable

=> I buy a very beautiful and fashionable hat.
Tuy nhiên nếu cụm tính từ gồm cả danh từ ở trong nó thì ta chỉ còn cách dùng V-ing mà thôi.
Eg: I met a man who was very good at both English and French

=> I met a man being very good at both English and French.

+) Tóm lại cách rút gọn loại này khá phức tạp vì nó tùy thuộc vào đến 3 yếu tố: có một hay nhiều tính từ – danh từ đứng trước có phải là phiếm chỉ không, có dấu phẩy hay không

6. Mệnh đề tính từ thành tính từ ghép

- Cách làm:

Ta sẽ rút gọn mệnh đề thành một tính từ ghép bằng cách tìm trong mệnh đề một số đếm và danh từ đi sau nó, sau đó ta để chúng kế nhau và thêm dấu gạch nối ở giữa. Đem tính từ ghép đó ra trước danh từ đứng truớc who, which…- những phần còn lại bỏ hết.

Hướng dẫn cách làm bài tập mệnh đề quan hệ rút gọn trong tiếng anh
Khi học thì ta học từ dễ đến khó nhưng khi làm bài thì ngược lại phải suy luận từ khó đến dễ.

Bước 1: Tìm xem mệnh đề tính từ nằm chỗ nào Bước này cũng dễ vì mệnh đề tính từ thường bắt đầu bằng WHO,WHICH,THAT…
Bước 2: Bước này chủ yếu là giảm từ mệnh đề xuống cụm từ, tuy nhiên cách suy luận cũng phải theo thứ tự nếu không sẽ làm sai.
Eg: This is the first man who was arrested by police yesterday.

(Đây là người đàn ông đầu tiên bị cảnh sát bắt ngày hôm qua)
Mới nhìn ta thấy đây là câu bị động ,nếu vội vàng thì sẽ dễ dàng biến nó thành : This is the first man arrested by police yesterday => sai
Nhưng đáp án đúng phải là : This is the first man to be arrested by police yesterday => đúng

Các bạn hãy lần lượt làm theo các bước sau:

1. Nhìn xem mệnh đề có công thức S + BE + CỤM DANH TỪ không ? Nếu có áp dụng công thức ở mục 4 .
2. Nếu không có công thức đó thì xem tiếp trước who which… có các dấu hiệu first ,only…v..v không ,nếu có thì áp dụng công thức ở mục 3 (to V-inf), lưu ý thêm xem 2 chủ từ có khác nhau không ( để dùng for sb )
3. Nếu không có 2 trường hợp trên mới xét xem câu đó chủ động hay bị động mà dùng V-ing hay V-ed