Soạn bài Tây Tiến (Quang Dũng)

Muốn soạn bài Tây Tiến tốt thì bạn đừng bỏ qua nội dung của bài viết này.

Với những hướng dẫn chi tiết trả lời câu hỏi trong trang 90 sách giáo khoa, không chỉ giúp bạn soạn bài mà còn nắm vững các kiến thức quan trọng của bài học này...

Cùng tham khảo...

Hướng dẫn soạn bài Tây Tiến chi tiết

Hướng dẫn chi tiết trả lời các câu hỏi SGK:

Hướng dẫn học bài

Bài 1 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Theo văn bản, bài thơ có bốn đoạn. Nêu ý chính của mỗi đoạn và chỉ ra mạch liên kết giữa các đoạn

Trả lời

Theo văn bản, bài thơ tự nó chia ra làm bốn đoạn:

- Đoạn 1: Nỗi nhớ khung cảnh chiến trường Tây Tiến của nhà thơ – một chiến trường vừa dữ dội, ác liệt lại vừa thơ mộng, trữ tình.

- Đoạn 2: Cảnh đêm liên hoan ở vùng biên giới Việt Lào tưng bừng, rộn rã và cảnh sông nước Châu Mộc huyền ảo, thơ mộng hiện lên qua nỗi nhớ của tác giả.

- Đoạn 3: Chân dung người lính Tây Tiến hào hùng mà hào hoa với lí tưởng đẹp “chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”, với cái chết bất tử đầy bi tráng.

- Đoạn 4: Hồn người Tây Tiến vẫn gắn bó với “Tây Tiến mùa xuân ấy” của một thời đánh giặc anh hùng rực lửa.

Mạch liên kết giữa các đoạn văn chính là nỗi nhớ rất tự nhiên của nhà thơ về một chiến trường và những đồng đội một thời đánh giặc vô cùng gian khổ mà rất đỗi hào hùng. Nỗi nhớ ấy đã “xâu chuỗi” các ý thơ trong từng đoạn với nhau để thành bài ca Tây Tiến của một thời kỳ lịch sử không thể nào quên: từ nhớ khung cảnh chiến trường rồi nhớ đến những vùng đất đã đi qua đầy kỉ niệm, cuối cùng hội tụ lại trong chân dung người lính Tây Tiến mà hồn các anh vẫn gắn bó mãi mãi với mùa xuân của chiến trường đánh giặc đã đi vào lịch sử của dân tộc.

Bài 2 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Nét đặc sắc của bức tranh thiên nhiên được vẽ ra ở đoạn thơ thứ nhất? Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện ra trên nền cảnh thiên nhiên ấy như thế nào?

Trả lời

Khung cảnh chiến trường Tây Tiến vừa hùng vĩ, dữ dội, lại vừa thơ mộng, trữ tình. Bên cạnh núi rừng hiểm trở với độ cao rợn người là một mái nhà thấp thoáng ẩn hiện trong màn mưa mỏng nơi lưng chừng núi, bên cạnh vùng đất hoang dại chứa đầy bí ẩn ghê gớm của rừng thiêng với thác gầm thét, với cọp trêu người là một bản làng có cơm lên khói, có mùi thơm nếp xôi và những cô gái xinh đẹp như những bông hoa rừng. Đây là khung cảnh thực của chiến trường Tây Tiến đã được khúc xạ qua tâm hồn lãng mạn, hào hoa của người lính Tây Tiến, phần đông là thanh niên Hà Nội, và được Quang Dũng miêu tả rất thành công bằng miêu tả thủ pháp nghệ thuật, đặc biệt là thủ pháp đối lập.

- Đối lập giữa hai câu thơ về cả hình ảnh, nhịp điệu, thanh điệu:

Ngàn thước lên cao ngàn thước xuống

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi (toàn thanh bằng, chủ yếu là thanh không dấu)

- Đối lập giữa hai cặp câu thơ:

Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người

➜ hoang dại, dữ dội, ác liệt

Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi

➜ nhẹ nhàng, tươi mát, thanh bình

- Thủ pháp nhân hóa, cường điệu: súng ngửi trời, cọp trêu người,...

Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện ra trên nền cảnh thiên nhiên ấy cũng rất đẹp:

- Có cái tinh nghịch, dí dỏm của các chàng trai Hà Nội - cũng là sự chiến thắng thiên nhiên ác liệt khi các anh đã “chạm” đến trời, đã lên đến đỉnh cao nhất của chiến trường miền Tây để đánh giặc:

Heo hút cồn mây súng ngửi trời

- Có sự hòa hợp thật đáng yêu trong tình quân dân kháng chiến:

Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi.

- Và ngay đến cái chết, sự ra đi của các anh cũng thanh thản, đẹp tuyệt vời

Anh bạn dãi dầu không bước nữa

Gục lên súng mũ bỏ quên đời !

Tham khảo: Để trả lời tốt hơn, các bạn có thể tham khảo thêm những bài văn nêu cảm nhận bức tranh thiên nhiên miền Tây Bắc qua khổ đầu bài thơ Tây Tiến hay đã được HocOn247 biên soạn.

Bài 3 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Đoạn thơ thứ hai lại mở ra một thế giới khác với những vẻ đẹp mới của con người và thiên nhiên miền Tây, khác với cảnh vật ở đoạn thơ thứ nhất. Hãy phân tích để làm rõ vẻ đẹp ấy.

Trả lời

Bức tranh thiên nhiên và con người ở đây lại mang những vẻ đẹp mới khác với bức tranh trên, nhưng lại bổ sung cho bức tranh Tây Tiến thêm hoàn mĩ với những sắc màu đầy ấn tượng, khó quên. Đó là bức tranh mĩ lệ, duyên dáng và đặc biệt là rất thanh bình ngỡ như không còn tiếng súng, không còn chiến tranh, chết chóc của những nơi các anh đã đi qua in rõ tâm hồn người lính Tây Tiến lãng mạn, hào hoa, yêu đời. Có vẻ đẹp rực rỡ, mĩ lệ mang màu sắc của xứ lạ, phương xa trong một đêm liên hoan quân dân nơi biên giới Lào - Việt; có vẻ đẹp thơ mộng, huyền ảo của “thi trung hữu họa” trên màng sông nước Châu Mộc như một bức tranh thủy mặc phương Đông. Có thể xem đây là những nét bút rất tài hoa của Quang Dũng biểu hiện một hồn thơ lãng mạn hào hoa, tinh tế:

Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa

Kìa em xiêm áo tự bao giờ

Khèn lên man điệu nàng e ấp

Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ.

Chiến tranh không còn nữa, ở đây chỉ có đuốc hoa, xiêm áo rực rỡ và tiếng khèn, điệu nhạc, hồn thơ quấn quýt với tình người, của quân dân kháng chiến và tình nghĩa Việt - Lào gắn bó thủy chung. Cái đẹp ở đây là của xứ lạ phương xa, có nét man dại nên càng thêm đậm đà, hấp dẫn.

Vẻ đẹp của bốn câu sau là vẻ đẹp của một bức tranh có gam màu nhạt với những đường nét uyển chuyển, những hình ảnh chấm phá mà đầy sức khêu gợi:

Người đi Mộc Châu chiều sương ấy

Có thấy hồn lau nẻo bến bờ

Có nhớ dáng người trên độc mộc

Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa.

Một cảnh sông nước huyền ảo, lung linh, đầy chất thơ của Tây Bắc cùng nổi bật lên hình ảnh cô gái Thái chèo thuyền độc mộc uyển chuyển với bông hoa “đong đưa” như làm duyên trên dòng nước lũ.

Trong một bài thơ viết về một chiến trường ác liệt nhất, về những người lính phi thường, một thời đánh giặc anh hùng rực lửa mà có cả một đoạn thơ tám câu mĩ lệ, thanh bình, êm ả như vậy - thì đó chính là lòng lạc quan, yêu đời, tâm hồn lãng mạng, hào hoa, và trên hết, đó chính là bản lĩnh của nhà thơ - chiến sĩ Quang Dũng.

Bài 4 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Phân tích hình ảnh người lính Tây Tiến được tác giả tập trung khắc họa ở đoạn thơ thứ ba. Qua đó hãy làm rõ vẻ đẹp lạng mạn và chất bi tráng của hình ảnh người lính Tây Tiến.

Trả lời

Trên cái nền cảnh thiên nhiên hùng vĩ, mĩ lệ của chiến trường miền Tây, hình ảnh người lính Tây Tiến hiện lên thật đẹp và đầy ấn tượng, được tác giả cô đúc lại trong tám câu thơ hàm súc, giàu sức gợi cảm và hàm chứa ý nghĩa. Quang Dũng miêu tả rất thật những đồng đội của anh (đoàn quân Tây Tiến không mọc tóc, da xanh màu lá,...) nhưng lại đem đến cho họ một vẻ đẹp lãng mạn, hào hoa, đúng với cái chất lính của những chàng trai kinh thành “đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm”. Quả đúng như vậy, người lính Tây Tiến mang vẻ đẹp lẫm liệt, hào hùng và sang trọng. Sang trọng ở tư thế ra đi, coi cái chết nhẹ như lông hồng (“Chiến trường đi chẳng tiếc đầu xanh”), sang trọng ở những giấc mơ lãng mạn của người thanh niên Hà Nội. Đây cũng là vẻ đẹp bi tráng của người lính, cả khi sống (những gương mặt tiều tụy vì sốt rét mà vẫn “dữ oai hùm”, vẫn “mắt trừng gửi mộng qua biên giới” và khi đã hy sinh được bọc lại trong những tấm chiến bào sang trọng, thiên nhiên tấu lên khúc nhạc dữ dội và oai hùng để đưa tiền hương hồn người chiến sĩ). Ở đây, Quang Dũng không hề né tránh sự chết chóc, sự gian khổ của người lính; nhà thơ đã nói lên sự thật cái “bi” của chiến trường ác liệt nhưng đã lấy cái “tráng” để át cái “bi” thành chất “bi tráng” của người lính Tây Tiến. Và cái vẻ đẹp bi tráng ấy đã được đẩy tới đỉnh cao trong hai câu thơ tuyệt bút miêu tả cái chết – bất tử của các anh:

Áo bào thay chiếu anh về đất

Sông Mã gầm lên khúc độc hành.

Chỉ tám câu thơ mà Quang Dũng đã khắc họa được rõ nét chân dung người lính Tây Tiến như một bức tượng đài bất tử về người lính vô danh một thời đánh giặc không thể nào quên.

Tham khảo thêm một số bài văn nếu cảm nhận về hình tượng người lính trong đoạn thứ ba bài thơ Tây Tiến để trả lời tốt hơn câu hỏi này.

Bài 5 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Ở đoạn thơ thứ tư, nỗi nhớ Tây Tiến được diễn tả như thế nào? Vì sao nhà thơ viết "Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi"?

Trả lời

Tây Tiến người đi không hẹn ước

Đường lên thăm thẳm một chia phôi

Ai lên Tây Tiến mùa xuân ấy

Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi

Sông Mã xa rồi. Tây Tiến xa rồi. Ngồi ở Phù Lưu Chanh, Quang Dũng nhớ về chiến trường xưa và những người đồng đội cũ một thời chiến đấu vô cùng gian khổ mà rực lửa anh hùng. Giữa nhà thơ và những ngày Tây Tiến có cả một khoảng cách thời gian và không gian thăm thẳm (Đường lên thăm thẳm một chia phôi). Nhưng hồn người Tây Tiến thì vẫn gắn với “Tây Tiến mùa xuân ấy”: “Hồn ai Sầm Nưa chẳng về xuôi”, có nghĩa là gắn với những ngày tháng đẹp nhất của đoàn quân Tây Tiến, một đoàn quân đã đi vào lịch sử của dân tộc như một chứng tích không thể nào quên.

Xem thêm: Cảm nhận về khổ thơ cuối bài Tây Tiến

Soạn bài Tây tiến phần Luyện tập

Bài 1 luyện tập trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Bút pháp của Quang Dũng trong bài thơ là bút pháp hiện thực hay lãng mạn? Phân tích, so sánh Tây Tiến với bài thơ Đồng Chí của Chính Hữu để làm rõ bút pháp đó.

Trả lời

Bút pháp của Quang Dũng trong bài thơ là bút pháp lãng mạn (khác với Chính Hữu dùng bút pháp tả thực trong bài Đồng chí). Bút pháp lãng mạn là vượt lên trên thực tại (thường là khắc nghiệt) để vươn tới cái đẹp của lý tưởng, tìm cảm giác ở những nơi xứ lạ, phương xa hoặc thiên nhiên hùng vĩ, mĩ lệ, thơ mộng. Nhà thơ thường dùng các thủ pháp phóng đại, cường điệu, đối lập để tô đậm cái phi thường, gây ấn tượng mạnh về cái hùng vĩ, dữ dội và cái thơ mộng, tuyệt mĩ. Có thể so sánh với bút pháp tả thực trong bài Đồng chí của Chính Hữu như sau:

Với bút pháp lãng mạn, Quang Dũng mới phát huy được sở trường, hồn thơ của mình để đạt được thành công trong Tây Tiến, để lại cho đời một bài thơ bay bổng, say người, tràn đầy cảm hứng lãng mạn về hình ảnh một người lính đẹp và một chiến trường lịch sử hồi đầu cuộc kháng chiến chống Pháp của dân tộc.

Tham khảo thêm những đề bài so sánh bài Tây Tiến và Đồng chí

Bài 2 luyện tập trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Qua bài thơ, anh (chị) hình dung như thế nào về chân dung người lính Tây Tiến?

Trả lời

 * Vẻ đẹp lãng mạn của người lính Tây Tiến:

Qua ngòi bút của Quang Dũng, những người lính Tây Tiến hiện ra đầy oai phong và dữ dội khác thường. Thực tế gian khổ thiếu thốn đã làm cho người lính da dẻ xanh xao, sốt rét làm họ trụi cả tóc. Song, cái nhìn lãng mạn của ông đã thấy họ ốm mà không yếu, đã nhìn thấy bên trong cái hình hài tiều tụy của họ chứa đựng một sức mạnh phi thường.

* Chất bi tráng của hình tượng người lính Tây Tiến:

- Khi viết về những người lính Tây Tiến, Quang Dũng đã nói tới cái chết, sự hi sinh nhưng không gây cảm giác bi lụy, tang thương. Chính vì vậy mà hình ảnh những nấm mồ chiến sĩ rải rác nơi rừng hoang biên giới xa xôi đã bị mờ đi trước lí tưởng quên mình vì Tổ quốc của người lính Tây Tiến. Cái sự thật bi thảm những người lính Tây Tiến gục ngã bên đường không có đến cả mảnh chiếu che thân, qua cái nhìn của nhà thơ, lại được bọc trong những tấm áo bào sang trọng. Và rồi, cái bi thương ấy bị át hẳn đi trong tiếng gầm thét dữ dội của dòng sông Mã.

- Cái chết, sự hi sinh của những người lính Tây Tiến được nhà thơ miêu tả thật trang trọng. Cái chết ấy đã tạo được sự cảm thương sâu sắc ở thiên nhiên. Và dòng sông Mã đã trân trọng đưa tiễn linh hồn người lính bằng cách tấu lên khúc nhạc trầm hùng.

- Tóm lại, hình ảnh những người lính Tây Tiến trong đoạn thơ này thấm đẫm tính chất bi tráng, chói ngời vẻ đẹp lí tưởng, mang dáng vẻ của những anh hùng kiểu chinh phu thuở xưa một đi không trở lại.

- Tây Tiến là sự kết tinh những sắc thái vừa độc đáo vừa đa dạng của ngòi bút Quang Dũng. Nhà thơ đã sáng tạo được hình tượng tập thể những người lính Tây Tiến, miêu tả được vẻ đẹp tinh thần của những con người tiêu biểu cho một thời kì lịch sử một đi không trở lại.

- Thơ ca kháng chiến chống Pháp đã miêu tả thành công hình ảnh người lính. Và Quang Dũng, qua bài thơ Tây Tiến nổi tiếng của mình, đã góp vào viện bảo tàng hình ảnh những người lính đó bức chân dung người lính Tây Tiến rất độc đáo của mình.

Xem thêm những bài văn nêu cảm nhận về hình tượng người lính Tây Tiến trong bài thơ Tây Tiến

Soạn bài Tây Tiến ngắn nhất

Phần này mang nội dung tổng kết các ý chính trong phần hướng dẫn trả lời câu hỏi sách giáo khoa. Các bạn dựa vào các ý chính để tự hoàn thiện bài soạn của mình:

Câu 1 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Theo văn bản, bài thơ có bốn đoạn. Nêu ý chính cửa mỗi đoạn và chỉ ra mạch liên kết giữa các đoạn.

Trả lời

* Bài thơ chia làm bốn đoạn:

– Đoạn 1 (từ câu 1 đến câu 14): Nhớ về thiên nhiên, núi rừng miền Tây.

– Đoạn 2 (từ câu 15 đến câu 22): Nhớ về con người miền Tây.

– Đoạn 3 (từ câu 23 đến câu 30): Nhớ về đoàn binh Tây Tiến.

– Đoạn 4 (còn lại): Lời ước hẹn cùng Tây Tiến.

* Mạch cảm xúc của bài thơ: Bao trùm toàn bộ bài thơ là nỗi nhớ, xuyên suốt bài thơ là những kỉ niệm và nỗi nhớ đối với núi rừng và đoàn binh Tây Tiến.

Câu 2 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Nét đặc sắc của bức tranh thiên nhiên được vẽ ra ở đoạn thơ thứ nhất? Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện ra trên nền cảnh thiên nhiên ấy như thế nào?

Trả lời

a. Hình ảnh thiên nhiên hùng vĩ, dữ dội là biểu tượng cho những chặng đường hành quân gian khổ.

-   Bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, dữ dội, hoang sơ của miền Tây: những địa danh xa lạ mà gần gũi, nơi những người lính Tây Tiến đã đi qua (Sài Khao, Mường Lát, Pha Luông, Mường Hịch, Mai Châu) với các sự vật tiêu biểu của miền Tây: mây, mưa, thác, cọp... con đường gập ghềnh, hiểm trở, cuộc hành quân gian khổ và khắc nghiệt của những người lính Tây Tiến.

-   Bức tranh thiên nhiên núi rừng miền Tây được mở ra trên chặng đường hành quân của những người lính Tây Tiến, cảnh núi cao, dốc sâu, vực thẳm, rừng dày... liên tục xuất hiện trong bài thơ.

-   Vẻ hoang sơ, dữ dội, ác liệt của Tây Tiến càng thể hiện rõ nét hơn bằng những thủ pháp nhân hoá, cường điệu: "súng ngửi trời"... và:

Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người...

Với bức tranh thiên nhiên ấy, càng làm nổi bật hơn vẻ đẹp kiêu hùng, vượt lên trên tất cả mọi gian khó, mọi mất mát đau thương của những người lính trong đoàn quân Tây Tiến.

b.  Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến trên nền cảnh thiên nhiên ấy càng trở nên hào hùng:

-    Có cái tinh nghịch, dí dỏm của các chàng trai Hà Nội - Đó là sự chiến thắng thiên nhiên khi các anh đã “chạm" đến trời, đã lên đến đỉnh cao nhất của chiến trường miền Tây để đánh giặc:

Heo hút cồn mây súng ngửi trời

-    Có cái gan góc, kiên dũng của những người lính trên nền dữ dội và bí ẩn của thiên nhiên:

Chiều chiều oai linh thác gầm thét

Đêm đêm Mường Hịch cọp trêu người

-   Ngay đến cái chết, sự ra đi của các anh thanh thản, đẹp tuyệt vời:

Anh bạn dãi dầu không bước nữa

Gục lên súng mũ bỏ quên đời

-   Có sự hoà hợp đáng yêu trong tình quân dân kháng chiến:

Nhớ ôi Tây Tiến cơm lên khói

Mai Châu mùa em thơm nếp xôi

Câu 3 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Đoạn thơ thứ hại lại mở ra một thế giới khác với những vẻ đẹp mới của con người và thiên nhiên miền Tây, khác với cảnh vật ở đoạn thơ thứ nhất. Hãy phân tích để làm rõ vẻ đẹp ấy. (soạn bài thơ Tây Tiến - doctailieu.com)

Trả lời

- Tây Tiến trong đoạn thứ hai hiện lên duyên dáng, mĩ lệ, thanh bình dưới góc nhìn hào hoa, yêu đời.

+ Vẻ đẹp của đêm hội đuốc hoa, xiêm áo rực rỡ, tiếng khèn, điệu nhạc.

+ Sự gắn bó thủy chung giữa tình quân dân kháng chiến tình nghĩa Việt- Lào ( Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa/ Kìa em xiêm áo tự bao giờ).

+ Nhân vật trung tâm tạo nên những bất ngờ thú vị, thu hút hồn vía những chàng trai Tây Tiến đó là những cô gái e ấp tình tứ trong những điệu múa tình tứ.

+ Đó là vẻ đẹp Tây Bắc gắn với hình ảnh cô gái Thái chèo thuyền độc mái uyển chuyển, với bông hoa làm duyên trên dòng nước lũ.

– Cảnh và người Tây Bắc trong kí ức của tác giả: đẹp, có hồn, quyến luyến, tình tứ.

+ Bức tranh 4 có nét đẹp hoang sơ, nên thơ nổi bật hình ảnh con người “dáng người trên độc mộc” đem đến nét đẹp man mác.

+ Cái đẹp trong nỗi buồn hiu hắt đặc trưng miền sơn cước.

+ Trong không gian đó nổi lên sự mềm mại.

Câu 4 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Phân tích hình ảnh người tính Tây Tiến được tác giả tập trung khắc hoạ ở đoạn thơ thứ ba. Qua đó, hãy làm rõ vẻ đẹp lãng mạn và chất bi tráng của hình ảnh người lính Tây Tiến.

Trả lời

- Bức chân dung người lính hiện lên với vẻ đẹp hào hùng:

+ “Không mọc tóc": người lính đầu trọc (anh vệ trọc) vì sốt rụng hết tóc.

+ “Quân xanh màu lá": có thể hiểu là quân thiếu thốn nên da xanh xao, hoặc người lính phải dùng lá cây để ngụy trang tránh kẻ địch phát hiện.

+ “Dữ oai hùm" có oai phong dữ tợn như loài hổ báo rừng xanh. Đây là cách miêu tả ước lệ theo lối cổ.

- Người lính còn hiện lên với vẻ đẹp hào hoa:

+ “Dáng kiều thơm" là dáng người đẹp Hà Thành. Người lính Tây Tiến nhớ đến người yêu, hậu phương.

- Quang Dũng đã nói đến sự hi sinh của người lính một cách bi tráng.

"Áo bào thay chiếu anh về đất

Sông Mã gàm lên khúc độc hành"

Câu 5 trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Ở đoạn thơ thứ tư, nỗi nhớ Tây Tiến được diễn tả như thế nào? Vì sao nhà thơ viết “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”?

Trả lời

Đoạn thơ thứ tư là lời ước hẹn cùng Tây Tiến, sự chia tay của Quang Dũng với đồng đội không hẹn ngày gặp lại bởi những trắc trở của chiến tranh.

Với Quang Dũng cái thời Tây Tiến là một thời đi không trở lại, những kỉ niệm đẹp, sâu sắc không bao giờ phai mờ trong kí ức, tâm hồn họ mãi mãi ở lại với Tây Tiến: “Hồn về Sầm Nứa chẳng về xuôi”.

LUYỆN TẬP

Bài 1 luyện tập trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Bút pháp của Quang Dũng trong bài thơ là bút pháp hiện thực hay lãng mạn? Phân tích, so sánh Tây Tiến với bài thơ Đồng chí của Chính Hữu để làm rõ bút pháp đó.

Trả lời

* Bút pháp của Quang Dũng trong bài thơ là bút pháp lãng mạn.

– Tác giả tập trung tô đậm cái đặc biệt, phi thường cái hùng vĩ, hoang sơ của núi rừng và vẻ đẹp hào hùng nhưng cũng rất đỗi hào hoa của người lính Tây Tiến.

* So sánh với bài Đồng chí (Chính Hữu).

– Cảnh và người được được thể hiện trong cảm hứng hiện thực.

– Tác giả tập trung tô đậm cái bình thường, cái có thật của cuộc sống: hình ảnh người nông dân cày lam lũ, sức mạnh của tinh thần đồng đội kề vai sát cánh bên nhau (Súng bên súng đầu sát bên đầu / Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ).

Bài 2 luyện tập trang 90 SGK Ngữ văn 12 tập 1

Qua bài thơ, anh (chị) hình dung như thế nào về chân dung người lính Tây Tiến.

Trả lời

* Vẻ đẹp hào hùng nhưng cũng rất đỗi hào hoa của người lính Tây Tiến:

– Khí phách ngang tàng, tinh thần lạc quan trước khó khăn, gian khổ

– Hoàn cảnh chiến đấu vô cùng gian khổ: bệnh sốt rét, hành quân trên địa hình hiểm trở, thiên nhiên ẩn chứa những điều nguy hiểm, cái chết luôn cận kề.

– Họ vẫn dấn thân, bất chấp hiểm nguy, vượt qua núi cao, vực sâu, thú dữ, bệnh tật.

– Tinh thần lạc quan, yêu đời thể hiện qua cách nói táo bạo “súng ngửi trời”, “không mọc tóc”…

* Sự hào hùng gắn liền với bi tráng: Khi viết về những người lính Tây Tiến, Quang Dũng đã nói tới cái chết, sự hi sinh nhưng không gây cảm giác bi lụy, tang thương.

* Nghệ thuật:

– Cảm hứng lãng mạn trên nền hiện thực của chiến tranh gian khổ.

– Chất liệu lấy từ hiện thực chiến đấu của người lính trong thời kì đầu kháng chiến chống Pháp.

– Khai thác thủ pháp đối lập nhằm gây ấn tượng mạnh mẽ về thiên nhiên, con người miền Tây và lính Tây Tiến.

Soạn bài thơ Tây Tiến nâng cao

Câu 1: Bố cục của bài thơ?

Gợi ý

Các em tham khảo đáp án trên phần soạn bài chương trình chuẩn câu hỏi số 1.

Câu 2: Bức tranh thiên nhiên và con người ở đoạn 1?

Trả lời

Khung cảnh chiến trường vừa hùng vĩ, dữ dội lại vừa thơ mộng, trữ tình.

Đối lập giữa hai câu thơ về cả hình ảnh, nhịp điệu, thanh điệu:

Ngàn thước lên cao / ngàn thước xuống (hai thanh trắc ở cuối câu)

Nhà ai Pha Luông mưa xa khơi (thanh bằng – thanh ngang)

Thủ pháp nhân hóa, cường điệu: súng ngửi trời, cọp trêu người,…

Hình ảnh đoàn quân Tây Tiến hiện ra với vẻ dóm dỉnh, tinh nghịch.

Câu 3: Bức tranh thiên nhiên ở đoạn 2 và hình ảnh người lính Tây Tiến ở đoạn 4?

Gợi ý

Các em tham khảo đáp án trên phần soạn bài chương trình chuẩn câu hỏi số 2 và 3.

Câu 4: Bút pháp của nhà thơ Quang Dũng trong bài thơ?

Trả lời

- Bút pháp của nhà thơ Quang Dũng trong bài thơ là Bút pháp lãng mạn.

- Thủ pháp phóng đại, cường điệu, đối lập để tô đậm cái phi thường, gây ấn tượng mạnh về cái hùng vĩ, dữ dội và cái thơ mộng, tuyệt mĩ.

So sánh với bút pháp của Chính Hữu trong bài đồng chí:

Đồng chí

Áo anh rách vai

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh

Sốt run người vầng tán ướt mồ hôi

Đêm rét chung chăn, thành đôi tri kỉ

Tây Tiến

Áo bào thay chiếu anh về đất

Tây tiến đoàn binh không mọc tóc

Quân xanh màu lá dữ oai hùm

Đêm mơ Hà Nội dáng kiều thơm

⇒ Bút pháp của Chính Hữu là bút pháp tả thực.

Kiến thức cơ bản bài Tây Tiến

Những kiến thức mà các bạn cần nắm vững

Tác giả bài thơ Tây Tiến - Quang Dũng

Quang Dũng (1921 - 1988) tên khai sinh là Bùi Đình Diệm, quê ở làng Phượng Trì, huyện Đan Phượng, Hà Nội. Ông học đến bậc Trung học ở Hà Nội. Sau cách mạng tháng Tám, Quang Dũng tham gia quân đội. Từ sau 1954, ông là biên tập viên Nhà xuất bản Văn học.

Xem chi tiết hơn về tiểu sử nhà thơ Quang Dũng

- Quang Dũng là một nghệ sĩ đa tài: làm thơ, viết văn, vẽ tranh và soạn nhạc. Nhưng Quang Dũng trước hết là một nhà thơ, một hồn thơ phóng khoáng, hồn hậu, lãng mạn và tài hoa - đặc biệt khi ông viết về người lính Tây Tiến và xứ Đoài (Sơn Tây) của mình.

- Quang Dũng chính là lính Tây Tiến; là người trong cuộc, nên ông rất hiểu chiến trường Tây Tiến và người lính mà ông từng yêu mến, gắn bó, nên đã thể hiện họ rất thành công trong bài thơ.

Bài thơ Tây Tiến

* Hoàn cảnh sáng tác bài thơ Tây Tiến

Bài thơ Tây Tiến được in trong tập thơ Mây đầu ô (xuất bản năm 1986) nhưng trước đó đã được bao thế hệ người yêu thơ truyền tay tìm đọc.

Tác giả sáng tác bài thơ Tây Tiến năm 1948 tại làng Phù Lưu Chanh khi ông đã rời khỏi đoàn quân Tây Tiến chuyển sang hoạt động tại một đơn vị khác. Đơn vị quân đội Tây Tiến được thành lập năm 1947 có nhiệm vụ phối hợp với bộ đội Lào bảo vệ biên giới Việt Lào, đánh tiêu hao sinh lực Pháp tại Thượng Lào và miền Tây Bắc bộ Việt Nam. Địa bàn hoạt động của đoàn quân Tây Tiến khá rộng; chiến sĩ Tây Tiến phần đông là thanh niên Hà Nội, có nhiều học sinh, sinh viên, trong đó có Quang Dũng. Họ sống và chiến đấu trong hoàn cảnh gian khổ, thiếu thốn, bệnh sốt rét hoành hành nhưng vẫn lạc quan và chiến đấu anh dũng. Hoạt động được hơn một năm thì đơn vị Tây Tiến trở về Hoà Bình thành lập trung đoàn 52 .

Lúc đầu, nhà thơ đặt tên tác phẩm là Nhớ Tây Tiến, nhưng sau đó lại đổi lại là Tây Tiến. Bài thơ được sáng tác dựa trên nỗi nhớ, hồi ức, kỉ niệm của Quang Dũng về đơn vị cũ. Thế nên toàn bài thơ là một nỗi nhớ cồn cào, tha thiết.

* Bố cục bài thơ Tây Tiến

Bố cục bài thơ Tây Tiến gồm 4 khổ và cũng có thể dựa vào cách chia khổ của tác giả để chia thành 4 phần:

• Phần 1 (Đoạn 1): Những kỉ niệm về con người và thiên nhiên miền Tây
• Phần 2 (Đoạn 2): Cảnh và người miền Tây
• Phần 3 (Đoạn 3): Nhớ về người lính trong đoàn binh Tây Tiến
• Phần 4 (Đoạn 4): Lời hẹn ước

* Phương thức biểu đạt của bài thơ Tây Tiến

Bài thơ Tây Tiến được tác giả sử dụng nhiều phương thức biểu đạt khác nhau: miêu tả, tự sự, biểu cảm. Các phương thức biểu đạt này được tác giả sử dụng linh hoạt trong các đoạn thơ, các khổ thơ khác nhau. Cụ thể như sau:

• Đoạn 1: Đoạn thơ thứ nhất bài Tây Tiến sử dụng phương thức biểu đạt chính là tự sự, ngoài ra đoạn thơ có sử dụng thêm phương thức biểu đạt biểu cảm.
• Đoạn 2: Đoạn thơ thứ 2 bài Tây Tiến có phương thức biểu đạt chính là tự sự.
• Đoạn 3: Đoạn thơ thứ 3 bài Tây Tiến có phương thức biểu đạt chính là biểu cảm, ngoài ra đoạn thơ còn có sử dụng phương thức biểu đạt miêu tả.
• Đoạn 4: Đoạn thơ thứ 4 bài Tây Tiến có phương thức biểu đạt chính là biểu cảm.

* SƠ ĐỒ TƯ DUY TÂY TIẾN

* Giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ Tây Tiến

Tây Tiến là bài thơ về người lính của một thời anh hùng rực lửa hồi đầu cuộc kháng chiến chống Pháp. Đó là những chàng trai kinh thành Hà Nội "xếp bút nghiên" lên đường đi đánh giặc ở miền Tây. Ở họ, có cả chất hào hoa nghệ sĩ, có cả cái nhìn lãng mạn mang màu sắc tráng sĩ thời xưa nhưng vượt lên trên hết là vẻ đẹp hồn nhiên, vô tư, coi cái chết nhẹ tựa lông hồng, đi vào cuộc chiến với tất cả nỗi đam mê của người thanh niên yêu nước: “Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh”

Đặc sắc của bài thơ là cảm hứng lãng mạn và tinh thần bi tráng. Nhờ cảm hứng lãng mạn, Quang Dũng đã tái hiện được khung cảnh chiến trường Tây Tiến với một vẻ đẹp riêng: vừa dữ dội, ác liệt lại thơ mộng, trữ tình. Bên cạnh những dốc cao, vực sâu, tiếng thét oai linh của Thần Núi "cọp trêu người" là những mái nhà thấp thoáng trong mưa bay, những bản làng cơm lên khói và nhất là những cô gái Mai Châu đẹp như những bông hoa rừng. Nhà thơ cũng ghi lại một đêm liên hoan nơi biên giới Lào - Việt mang màu sắc của xứ lạ phương xa, một buổi chiều trên sông nước Châu Mộc đầy chất thơ với cái "dáng" rất tạo hình của cô lái đò người Thái, cái ngả nghiêng "đung đưa" của những bông hoa trên dòng thác lũ.

Cảm hứng lãng mạn và tinh thần bi tráng đã giúp nhà thơ khắc hoạ thành công chân dung người lính Tây Tiến của mình. Quang Dũng không hề né tránh sự chết chóc, gian khổ của người lính; nhà thơ đã nói lên sự thật cái "bi" của chiến trường ác liệt nhưng đã lấy cái "tráng" để át cái "bị" thành chất "bi tráng" của người lính Tây Tiến. Đoàn binh không mọc tóc, quân xanh màu lá mà vẫn dữ oai hùm, vẫn đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm. Và rải rác biên cương mổ viễn xứ nhưng có hề chi trước cái tư thế ra đi thật đẹp của người lính: Chiến trường đi chẳng tiếc đời xanh. Vẻ đẹp bi tráng ấy đã được đẩy tới đỉnh cao trong hai câu thơ tuyệt bút miêu tả cái chết - bất tử của các anh:

Áo bào thay chiếu anh về đất

Sông Mã gầm lên khúc độc hành.

Tây Tiến là cuộc sống, là tấc lòng, là con người rất thật của Quang Dũng. Cảm xúc mãnh liệt và chân thực đã được một ngòi bút tài hoa diễn tả trong những vần điệu đầy chất nhạc, chất hoạ, chất thơ, đã truyền được cái dữ dội, hào hùng, cả cái tươi mát của núi rừng Tây Bắc và tâm hồn lãng mạn của những người lính Tây Tiến, làm sống lại hào khí đánh giặc của một thời anh hùng rực lửa không thể nào quên.

Tham khảo thêm một số bài văn phân tích bài thơ Tây Tiến của Quang Dũng để hiểu rõ hơn về tác phẩm này, nghe bài phân tích bài Tây Tiến trên Youtube cùng Đọc tài liệu nhé.

Ghi nhớ

Với cảm hứng lãng mạn và ngòi bút tài hoa, Quang Dũng đã khắc họa thành công hình tượng người lính Tây Tiến trên cái nền cảnh thiên nhiên núi rừng miền Tây hùng vĩ, dữ dội và mĩ lệ. Hình tượng người lính Tây Tiến mang vẻ đẹp lãng mạn, đậm chất bi tráng sẽ còn có sức hấp dẫn lâu dài đối với người đọc.

// Mong rằng nội dung của bài hướng dẫn soạn văn 12 bài Tây Tiến này sẽ giúp các bạn ôn tập và nắm vững các kiến thức quan trọng của bài học. Chúc bạn luôn đạt được những kết quả cao trong học tập.

[ĐỪNG SAO CHÉP] - Bài viết này chúng tôi chia sẻ với mong muốn giúp các bạn tham khảo, góp phần giúp cho bạn có thể để tự soạn bài Tây tiến một cách tốt nhất. "Trong cách học, phải lấy tự học làm cố" - Chỉ khi bạn TỰ LÀM mới giúp bạn HIỂU HƠN VỀ BÀI HỌC và LUÔN ĐẠT ĐƯỢC KẾT QUẢ CAO.