Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ (Minh Huệ)

Trong nội dung hướng dẫn soạn bài Đêm nay Bác không ngủ do Đọc tài liệu biên soạn dưới đây sẽ gợi ý trả lời các câu hỏi soạn văn lớp 6 trong nội dung học của bộ sách:

• Sách Cánh diều,
• Sách cũ

Qua đây Đọc tài liệu muốn giúp các em hiểu và nắm được đặc sắc nghệ thuật và nội dung của bài thơ Đêm nay Bác không ngủ.

Kiến thức cơ bản

1. Nội dung chính của bài thơ Đêm nay Bác không ngủ

- Câu chuyện được kể trong bài thơ: Một đêm Bác thức không ngủ. Bài thơ nói lên tấm lòng yêu thương sâu sắc, rộng lớn của Bác đối với bộ đội và nhân dân. Và tình cảm yêu kính, cảm phục của người chiến sĩ đối với lãnh tụ.

- Ý nghĩa: Bài thơ giúp em nhận thức được công lao to lớn mà Bác đem lại cho Tổ quốc, bồi dưỡng thêm tình yêu nước trong em.

2. Kể lại câu chuyện trong bài thơ Đêm nay Bác không ngủ

Bài thơ kể lại câu chuyện Bác Hồ và anh đội viên trong một đêm Bác không ngủ trên đường ra chiến dịch ở lán nhỏ giữa rừng khuya. Bác đi đốt lửa, dém chăn, canh giấc ngủ cho bộ đội ngủ. Anh đội viên thức dậy, thấy thế, mời Bác đi ngủ, nhưng Bác vẫn thức. Đến lần thứ ba thức dậy, anh lại nằng nặc mời Bác đi ngủ vì trời sắp sáng rồi. Bác nói cho anh đội viên biết những trăn trở của mình. Anh hiểu được tình thương mênh mông của Bác nên đã vui sướng thức luôn cùng Bác.

Với nội dung thông tin cơ bản về bài thơ Đêm nay Bác không ngủ trên sẽ giúp các em hiểu và chuẩn bị cho phần soạn văn 6 bài Đêm nay Bác không ngủ dễ dàng hơn

Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ sách Cánh Diều mới

Hướng dẫn soạn bài Đêm nay Bác không ngủ trang 28 sgk Ngữ Văn 6 tập 2 bộ Cánh Diều được biên soạn theo chương trình đổi mới của Bộ Giáo dục.

* Câu hỏi giữa bài

Câu hỏi trang 29 SGK Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

- Chỉ ra tác dụng của các từ láy trong khổ thơ thứ hai.

- Xác định và nêu tác dụng của biện pháp tu từ trong dòng thơ số 11.

- Chú ý tác dụng của dấu gạch đầu dòng ở các dòng thơ số 23, 25 và việc tạo yếu tố tự sự.

Câu hỏi trang 30 SGK Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

- Các từ “đinh ninh”, “phăng phắc” giúp em hình dung ra hình ảnh Bác lúc này như thế nào?

Câu hỏi trang 31 SGK Ngữ Văn 6 tập 2 Cánh Diều

- Khổ thơ này thể hiện tâm trạng của ai?

- Xác định cách gieo vần của hai khổ thơ cuối.

* Câu hỏi cuối bài

Câu 1. Bài thơ có những nhân vật nào? Tìm các chi tiết liên quan đến hoàn cảnh xuất hiện của các nhân vật. Kể lại câu chuyện trong bài thơ dựa theo trật tự thời gian (khoảng 9 – 10 dòng).

Câu 2. Liệt kê các chi tiết thể hiện tình cảm của Bác đối với các chiến sĩ và dân công. Chi tiết nào gây ấn tượng nhất cho em?

Câu 3. Tìm các chi tiết thể hiện tình cảm của anh đội viên dành cho Bác Hồ (từ dòng 1 đến dòng 44). Chi tiết nào đem lại cho em nhiều cảm xúc nhất?

Câu 4. Câu thơ “Đêm nay Bác không ngủ” được điệp lại mấy lần trong bài thơ? Ý nghĩa của sự điệp lại này là gì?

Câu 5. Hãy chỉ ra một số yếu tố miêu tả trong văn bản và nêu tác dụng qua một ví dụ cụ thể.

Câu 6. Chỉ ra sự giống nhau, khác nhau giữa đoạn trích Nhà thơ Minh Huệ đã viết bài thơ “Đêm nay Bác không ngủ” như thế nào? và bài thơ của Minh Huệ.

Trả lời chi tiết câu hỏi Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ sách Cánh Diều

Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ sách cũ

Tài liệu hướng dẫn soạn bài Đêm nay Bác không ngủ gồm nội dung kiến thức cơ bản về tác giả, tác phẩm và gợi ý trả lời câu hỏi đọc hiểu, luyện tập trang 67, 68 SGK Ngữ văn 6 tập 2.

Với những hướng dẫn chi tiết trả lời câu hỏi sách giáo khoa dưới đây các em không chỉ soạn bài tốt mà còn nắm vững các kiến thức quan trọng của tác phẩm này.

      Cùng tham khảo...

Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ chi tiết

Gợi ý trả lời câu hỏi đọc hiểu và luyện tập soạn bài Đêm nay Bác không ngủ trang 67, 68 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Đọc - hiểu

Bài 1 trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ kể lại câu chuyện gì? Em hãy kể tóm tắt diễn biến câu chuyện đó.

Trả lời

Bài thơ kể về một đêm không ngủ của Hồ Chí Minh trên đường đi chiến dịch trong thời kì kháng chiến chống Pháp và cảm nghĩ của người chiến sĩ về Bác.

Tóm tắt diễn biến câu chuyện như sau:

Tỉnh dậy trong một đêm mưa giữa rừng, anh đội viên thấy Bác Hồ đốt lửa và hết sức tận tình chăm sóc giấc ngủ của anh bộ đội. Lần thứ ba thức dậy anh mời Bác ngủ nhưng Bác từ chối, vì thế mà anh cảm phục và yêu mến tấm lòng cao cả của Bác rồi thức luôn cùng Bác.

Bài 2 trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Hình tượng Bác Hồ trong bài thơ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của ai? Cách miêu tả đó có tác dụng gì đối với việc thể hiện tâm hồn cao đẹp của Bác Hồ và tấm lòng của anh bộ đội đối với lãnh tụ?

Trả lời

- Hình tượng Bác Hồ được miêu tả qua con mắt và cảm nghĩ của anh (đội viên) chiến sĩ.

+ Là người chứng kiến một đêm Bác không ngủ

+ Là người đối thoại với Bác.

- Câu chuyện được kể lại một cách tự nhiên, sinh động, làm sáng lên hình ảnh trung tâm là Bác, vừa phản ánh chân thực, khách quan.

Bài 3 trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Bài thơ kể lại hai lần anh đội viên thức dậy nhìn thấy Bác không ngủ. Em hãy so sánh tâm trạng và cảm nghĩ của anh đội viên đối với Bác Hồ trong hai lần đó.

* Vì sao trong bài thơ không kể lần thứ hai? Qua cảm nghĩ của anh đội viên, hình ảnh Bác Hồ và tấm lòng của Bác đã được khắc họa sâu đậm như thế nào?

Trả lời

– Lần thứ nhất thức dậy:

+ Từ ngạc nhiên: trời khuya Bác vẫn ngồi

+ Trào dâng niềm thương Bác: Càng nhìn lại càng thương

+ Cảm động khi chứng kiến cảnh Bác chăm sóc cho bộ đội

-> Trạng thái như trong giấc mộng, anh cảm nhận được sự vĩ đại mà gần gũi của vị lãnh tụ

– Lần thức dậy thứ ba:

+ Tâm trạng từ hoảng hốt tới tha thiết lo lắng: mời Bác ngủ

+ Anh đội viên cảm nhận được tấm lòng yêu thương vô hạn của Bác đối với bộ đội và nhân dân

+ Cuối cùng “anh thức luôn cùng Bác”

– Trong bài không đề cập tới lần thức dậy thứ hai của anh đội viên, vì:

+ Lần thứ ba “Bác vẫn ngồi đinh ninh” chứng tỏ, trong đêm ấy anh đội viên thức dậy nhiều lần, lần nào cũng chứng kiến Bác không ngủ.

+ Trong lần thứ ba anh không nén được cảm xúc nên “nằng nặc” mời Bác đi ngủ.

=> Hình ảnh Bác gần gũi, thân thương, tấm lòng bao dung, vĩ đại của Bác được khắc họa chân thực qua lời kể của anh đội viên.

Bài 4 trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Hãy cho biết vì sao trong đoạn kết nhà thơ lại viết:

… Đêm nay Bác không ngủ

Vì một lẽ thường tình

Bác là Hồ Chí Minh.

Trả lời

Đoạn kết anh đội viên cho rằng việc Bác không ngủ là “lẽ thường tình” vì:

– Đó là phát hiện mang tính chân lý: tình yêu thương, sự bao dung của Người không chỉ là biểu hiện đơn lẻ, đó là nhân cách của Người - nhân cách vĩ đại, ngời sáng.

– Cuộc đời cách mạng Người trải qua nhiều sóng gió, nhiều đêm không ngủ:

+ Thời kì bị chính quyền Tưởng Giới Thạch giam cầm: “Một canh… hai canh… lại ba canh/ Trằn trọc băn khoăn giấc chẳng lành”

+ Khi tham gia chiến dịch Việt Bắc - Thu Đông: “Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ/ Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

– Đó là sự hi sinh thầm lặng của Hồ Chí Minh cho dân tộc Việt Nam.

Bài 5 trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Bài thơ được làm theo thể thơ gì? (số tiếng trong một dòng thơ, số dòng trong một khổ thơ, cách gieo vần trong một khổ thơ và giữa hai khổ thơ). Thể thơ ấy có thích hợp với cách kể chuyện của bài thơ không?

Trả lời

Bài thơ được làm theo thể năm chữ:

+ Mỗi khổ thơ có bốn dòng thơ

+ Cách gieo vần: chữ cuối thứ hai và chữ cuối thứ ba vần liền với nhau

+ Chữ cuối của dòng cuối mỗi khổ vần với chữ cuối của dòng đầu ở câu tiếp theo.

– Tạo ra mạch kể chuyện thích hợp cho văn bản.

Bài 6 trang 67 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Tìm những từ láy trong bài và cho biết giá trị biểu cảm của một số từ láy mà em cho là đặc sắc.

Trả lời:

Trong bài thơ tác giả sử dụng nhiều từ láy như một yếu tố nghệ thuật nổi bật, đem lại vẻ riêng cho bài thơ:

– Từ láy có tác dụng tạo hình: trầm ngâm, xơ xác, đinh ninh, lồng lộng…

– Từ láy làm tăng giá trị biểu cảm: mơ màng, thổn thức, thầm thì, bồn chồn, hốt hoảng, giật mình, nằng nặc…

Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ phần Luyện tập

Bài 1 trang 68 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Tập đọc diễn cảm bài thơ và học thuộc lòng năm khổ thơ đầu.

Trả lời:

Các em học sinh hãy tập đọc diễn cảm và học thuộc lòng bài thơ.

Bài 2 trang 68 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Dựa theo bài thơ, em hãy viết bài văn ngắn bằng lời của người chiến sĩ kể về một đêm được ở bên Bác Hồ khi đi chiến dịch.

Trả lời

Trong một đêm rét mướt trên đường đi chiến dịch cùng với Bác, bộ đội chúng tôi được nghỉ lại ở một khoảng rừng nhỏ. Sau một ngày dài hành quân mọi người thấm mệt nên chìm vào giấc ngủ sớm chỉ có Bác vẫn còn trầm ngâm bên bếp lửa. Khi đó tôi giật mình tỉnh giấc thì trời đã khuya, nhìn thấy Bác đi dém chăn cho từng người, đốt thêm lửa sưởi ấm cho chúng tôi, tôi thương Bác vô cùng. Tới lần thứ ba tỉnh giấc tôi hốt hoảng khi thấy Bác vẫn thức, dù tôi có nằng nặc mời Người đi ngủ nhưng Bác nói “Bác ngủ không an lòng”. Bác lo cho đoàn dân công phải ngủ ngoài rừng rét mướt, Bác thương những người lính phải ra trận… Trong lòng tôi trào dâng một nỗi thương kính Bác và nỗi vui sướng mênh mông khi được thức cùng Người.

Tìm hiểu chung về tác giả, tác phẩm

1. Tác giả - Minh Huệ

- Minh Huệ (1927 – 2003) tên khai sinh là Nguyễn Đức Thái, sinh năm 1927, quê ở thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An.

- Ông làm thơ từ thời kháng chiến chống thực dân Pháp.

2. Tác phẩm - Bài thơ Đêm nay Bác không ngủ

- Đêm nay Bác không ngủ là bài thơ nổi tiếng nhất của Minh Huệ.

- Bài thơ dựa trên sự kiện: trong chiến dịch Biên giới cuối năm 1950, Bác Hồ trực tiếp ra mặt trận theo dõi và chỉ huy cuộc chiến đấu của bộ đội và nhân dân ta.

- Bố cục bài thơ chia ra làm 3 phần:

+ Phần 1 (từ đầu đến “...Lấy sức đâu mà đi”): Tình cảm của anh đội viên trong lần thức dậy thứ nhất với hình ảnh săn sóc của Bác với các chiến sĩ.

+ Phần 2 (tiếp đến “...cùng Bác”): Tâm trạng của anh đội viên lần thứ ba và nỗi lòng của Bác

+ Phần 3 (phần còn lại): Hình tượng Bác Hồ.

- Tóm tắt bài thơ Đêm nay Bác không ngủ:

Bài thơ kể lại câu chuyện Bác Hồ và anh đội viên trong một đêm Bác không ngủ trên đường ra chiến dịch ở lán nhỏ giữa rừng khuya. Bác đi đốt lửa, dém chăn, canh giấc ngủ cho bộ đội ngủ. Anh đội viên thức dậy, thấy thế, mời Bác đi ngủ, nhưng Bác vẫn thức. Đến lần thứ ba thức dậy, anh lại nằng nặc mời Bác đi ngủ vì trời sắp sáng rồi. Bác nói cho anh đội viên biết những trăn trở của mình. Anh hiểu được tình thương mênh mông của Bác nên đã vui sướng thức luôn cùng Bác.

Hoặc các em cũng có thể tham khảo thêm: Kể lại nội dung bài thơ Đêm nay Bác không ngủ

Ghi nhớ

>>>Xem thêm: Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ ngắn nhất

Trên đây là hướng dẫn chi tiết Soạn bài Đêm nay Bác không ngủ ngữ văn 6 theo bố cục câu hỏi trong SGK Ngữ văn 6 tập 2. Ngoài ra các em cũng có thể tham khảo thêm các bài soạn văn 6 trọn bộ biên soạn theo chương trình học lớp 6 hiện hành để chuẩn bị cho bài học mới thật tốt trước khi đến lớp!