Soạn bài Lượm (Tố Hữu)

Trong nội dung hướng dẫn soạn bài Lượm do Đọc tài liệu biên soạn dưới đây sẽ gợi ý trả lời các câu hỏi soạn văn lớp 6 trong nội dung bài Lượm của bộ sách mới:

• Sách Cánh diều,
• Sách cũ

Tài liệu hướng dẫn soạn bài Lượm được biên soạn chi tiết giúp em cảm nhận được vẻ đẹp hồn nhiên, vui tươi, trong sáng và sự hi sinh cao cả của nhân vật Lượm thông qua nghệ thuật miêu tả nhân vật kết hợp với kể và biểu hiện cảm xúc của nhà thơ Tố Hữu.

Với những hướng dẫn chi tiết trả lời câu hỏi sách giáo khoa dưới đây các em không chỉ soạn bài tốt mà còn nắm vững các kiến thức quan trọng của bài thơ này.

      Cùng tham khảo...

Kiến thức cơ bản về tác giả, tác phẩm.

1. Tác giả

- Tố Hữu (1920 - 2002) tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành, quê ở tỉnh Thừa Thiên – Huế, sinh ra trong gia đình nhà nho nghèo.

- Ông là nhà cách mạng và nhà thơ lớn của thơ hiện đại Việt Nam.

- Ông từng giữ các chức vụ quan trọng trong hệ thống chính trị của Việt Nam như Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, Phó Chủ tịch thứ Nhất Hội đồng Bộ trưởng nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

- Năm 1996, ông được Nhà nước phong tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật.

- Ông được coi là lá cờ đầu của thơ ca cách mạng và kháng chiến, thơ của ông là tiêu biểu của quan niệm nghệ thuật Cách mạng.

- Thơ Tố Hữu thanh đạm, dịu ngọt, thấm sâu vào tâm hồn mọi thế hệ được lưu giữ và phát huy như một sức mạnh tinh thần, một giá trị văn hóa tiềm ẩn trong con người thời đại Hồ Chí Minh.

- Các tác phẩm nổi bật : bài thơ Việt Bắc, Lượm, Hoan Hô Chiến Sĩ Điện Biên, Việt Nam Máu Và Hoa, Từ Cu-ba,...các tập thơ: Từ ấy (1937 – 1946), Việt Bắc (1947 – 1954), Gió lộng (1955 – 1961), Ra trận (1962 – 1971), Máu và Hoa (1972 – 1977), Một tiếng đờn (1978 – 1992),...

2. Tác phẩm

- Bài thơ Lượm được viết năm 1949 trong cuộc kháng chiến chống Pháp, in trong tập Việt Bắc.

- Nội dung : Bài thơ kể về chú bé liên lạc tên Lượm hồn nhiên, vui tươi, hăng hái, dũng cảm. Lượm đã hi sinh nhưng hình ảnh của em còn mãi với quê hương, đất nước và trong lòng mọi người.

- Nghệ thuật : Bằng cách kết hợp miêu tả với kể chuyện và biểu hiện cảm xúc cùng với thể thơ bốn chữ, nhiều từ láy có giá trị gợi hình và giàu âm điệu đã góp phần khắc họa thành công hình tượng nhân vật.

- Bố cục gồm 3 phần:

+ Phần 1 (5 khổ thơ đầu): Hình ảnh Lượm trong lần gặp gỡ tình cờ với tác giả.

+ Phần 2 (7 khổ tiếp): Lượm làm nhiệm vụ và hi sinh.

+ Phần 3 (2 khổ cuối): Hình ảnh Lượm còn sống mãi.

3. Kể lại nội dung bài thơ Lượm

Cứ vào những mùa thu lá rụng, ở nước Pháp xa xôi tôi lại nhớ về Việt Nam ngày còn kháng chiến, nhớ về đứa cháu thân yêu đã hi sinh mà tôi thường gọi bằng cái tên trìu mến: "Lượm"!

Hai chú cháu tôi quen nhau tình cờ như một sự sắp đặt thú vị ở phố Hàng Bè, Thành phố Huế. Thoạt nhìn cái dáng loắt choắt, gầy gầy, đôi chân thoăn thoắt như nhún nhẩy, cái đầu nghênh nghênh, tự cao, kiêu hãnh, tôi đoán ngay, đây là một cậu bé nhanh nhẹn, hoạt bát liền bắt chuyện làm quen như công việc thường nhật của một nhà Cách mạng. Chú bé cởi mở dẫn tôi đi trên cánh đồng thơm mùa lúa chín vừa huýt sáo vừa nhảy nhót như chú chim chích hồn nhiên và vô tư.

Nhìn cái cách Lượm kể lể mới đáng yêu làm sao, chẳng khác gì một đứa trẻ lần đầu tập đọc, hai má đỏ ửng như trái bồ quân, híp mí cười ngộ nghĩnh :"Thôi! Chào đồng chí"

Cách cái ngày tôi gặp Lượm không xa thì khoảng đầu tháng sáu, tôi nhận được tin: Trong một lần đưa thư khẩn cấp, Lượm đã hi sinh!

Ngay cả khi lìa khỏi trần đời, tay em vẫn nắm chặt bức thư như hình ảnh một chiến sĩ quyết tâm bảo vệ đến cùng nền độc lập của dân tộc.

Tham khảo thêm các cách kể lại nội dung bài thơ Lượm với các ngôi kể khác

Soạn bài Lượm sách mới

Với hướng dẫn soạn bài Lượm dưới đây sẽ giúp các em trả lời câu hỏi trang 32 sách giáo khoa Ngữ Văn 6 tập 2 trong bộ sách Cánh Diều

Soạn bài Lượm sách Cánh Diều

*Câu hỏi giữa bài

Câu 1. Chú ý cách ngắt nhịp và biện pháp tu từ trong khổ thơ thứ nhất.

Câu 2. Tìm và chỉ ra tác dụng của các từ láy trong các dòng thơ 5 – 8.

Câu 3. Chỉ ra tác dụng của biện pháp tu từ trong các dòng thơ 10 – 12.

Câu 4. Ngoại hình và tính cách của chú bé liên lạc được thể hiện qua bức tranh minh họa này như thế nào?

Câu 5. Khổ thơ (dòng 25 – 26) có gì đặc biệt so với các khổ khác?

Câu 6. Cách ngắt nhịp trong khổ thơ (dòng 39 – 42) có gì đặc biệt?

Câu 7. Câu hỏi ở dòng 47 có ý nghĩa gì?

*Câu hỏi cuối bài

Câu 1. Kể lại câu chuyện trong bài thơ dựa theo trật tự thời gian (khoảng 10 dòng).

Câu 2. Đọc các khổ thơ: 2, 3, 4, 5, lập bảng sau vào vở và điền các chi tiết miêu tả Lượm phù hợp vào các cột. Trong các chi tiết tác giả đã dùng để miêu tả nhân vật Lượm, em thấy thú vị với chi tiết nào nhất? Vì sao?

Câu 3.

Câu 4. Trong tác phẩm, tác giả gọi Lượm bằng nhiều từ ngữ xưng hô khác nhau. Hãy tìm và cho biết mỗi từ ngữ đó thể hiện thái độ và tình cảm gì?

Câu 5. Bài thơ kết thúc bằng việc lặp lại những dòng thơ miêu tả hình ảnh Lượm vẫn như ngày đầu có ý nghĩa gì?

Câu 6. Trong cuộc sống và trong tác phẩm văn học có rất nhiều tấm gương thiếu niên dũng cảm như nhân vật Lượm; hãy viết 3 – 4 dòng giới thiệu về một thiếu niên dũng cảm mà em biết.

Trả lời chi tiết câu hỏi Soạn bài Lượm sách Cánh Diều

Soạn bài Bức tranh của em gái tôi sách cũ

Trong chương trình học môn Ngữ Văn 6 sách cũ, các em học sinh được cung cấp đầy đủ thông tin chung về tác giả, tác phẩm; và gợi ý nội dung bài soạn từ ngắn gọn tới chi tiết trong nội dung dưới đây.

Soạn bài Lượm (Tố Hữu) chi tiết

Gợi ý trả lời câu hỏi đọc hiểu và bài tập luyện tập soạn bài Lượm trang 76, 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2

I. Đọc - hiểu văn bản

Bài 1 trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Bài thơ kể và tả về Lượm qua những sự việc nào, bằng lời của ai? Dựa theo trình tự lời kể ấy, em hãy tìm bố cục của bài thơ.

Trả lời:

– Bài thơ kể và tả về Lượm bằng lời của người chú thông qua 2 sự việc:

+ Về chuyện gặp gỡ của hai chú cháu ở thành phố Huế trong “ngày Huế đổ máu”

+ Sự hi sinh anh dũng của Lượm khi đang trên đường làm nhiệm vụ và hình ảnh của Lượm còn sống mãi.

- Bố cục bài thơ Lượm

+ Phần 1 (5 khổ thơ đầu): Cuộc gặp gỡ của hai chú cháu tại Huế.

+ Phần 2 (7 khổ thơ tiếp): Sự hi sinh của Lượm trên đường làm nhiệm vụ.

+ Phần 3 (còn lại): Hình ảnh Lượm sống mãi với đất nước.

Bài 2 trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Hình ảnh Lượm trong đoạn thơ từ khổ thứ hai đến khổ thứ năm đã được miêu tả như thế nào qua cái nhìn của người kể (trang phục, hình dáng, cử chỉ, lời nói)? Sự miêu tả đã làm nổi bật ở hình ảnh Lượm những nét gì đáng yêu, đáng mến?

Các yếu tố nghệ thuật như từ láy, vần, nhịp, so sánh trong đoạn thơ đã có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện hình ảnh Lượm?

Trả lời:

Hình ảnh nhân vật Lượm (khổ 2 tới khổ 5):

– Về mặt hình dáng: loắt choắt, chân thoăn thoắt

– Trang phục: xắc xinh xinh, ca lô đội lệch

– Hoạt động: đầu nghênh nghênh, mồm huýt sáo vang, nhảy trên đường

– Lời nói tự nhiên, chân thật, lễ phép: cháu đi liên lạc/ vui lắm chú à, ở đồn Mang Cá/ thích hơn ở nhà.

– Biện pháp nghệ thuật: từ láy, so sánh, nhịp điệu nhanh, vui nhộn

→ Hình ảnh Lượm là chú bé thông minh, nhanh nhẹn, hồn nhiên. Công việc khó khăn, nguy hiểm nhưng Lượm vẫn rất dũng cảm, không hề quan tâm tới hiểm nguy.

Bài 3 trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Nhà thơ đã hình dung, miêu tả chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm như thế nào? Hình ảnh Lượm gợi cho em cảm xúc gì?

Trong đoạn thơ này có những câu thơ và khổ thơ được cấu tạo đặc biệt. Em hãy tìm những câu thơ và khổ thơ ấy, nêu tác dụng của nó trong việc biểu hiện cảm xúc của tác giả.

Trả lời:

– Nhà thơ hình dung chuyến đi công tác cuối cùng của Lượm:

+ Rất nguy hiểm: đạn bay vèo vèo, nhiệm vụ cấp bách

+ Nhiệm vụ của Lượm quan trọng, khẩn cấp: thư đề thượng khẩn

+ Tâm thế: Lượm bình tĩnh, gan dạ (sợ chi hiểm nghèo)

– Hình ảnh Lượm anh dũng hi sinh, ngã xuống như một phần của đất mẹ:

+ Nằm trên lúa

+ Lúa thơm mùi sữa

+ Hồn bay giữa đồng

=> Hình ảnh Lượm ngã xuống khiến ta khâm phục, xúc động.

– Khổ thơ có cấu tạo đặc biệt: “Ra thế/ Lượm ơi!…” diễn tả niềm thương xót, ngậm ngùi trước sự hi sinh đột ngột của Lượm.

Bài 4 trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Trong bài thơ, người kể chuyện đã gọi Lượm bằng nhiều từ xưng hô khác nhau. Em hãy tìm những từ ấy và phân tích tác dụng của sự thay đổi cách gọi này đối với việc biểu hiện thái độ, quan hệ tình cảm của tác giả với Lượm.

Trả lời:

- Từ ngữ xưng hô của tác giả gọi Lượm: cháu, chú bé, Lượm, chú đồng chí nhỏ.

=> Thể hiện quan hệ nhiều chiều: vừa là chú cháu, vừa là đồng chí.

- Đoạn thơ sau cùng, tác giả gọi Lượm là “chú bé” vì lúc này Lượm không còn là của riêng tác giả.

- Lượm trở thành người anh hùng trong lòng mọi người, mọi nhà, Lượm là chiến sĩ nhỏ hi sinh vì quê hương, đất nước.

Bài 5* trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

“Lượm ơi, còn không?”, câu thơ đặt ở gần cuối bài thơ như một câu hỏi đầy đau xót sau sự hi sinh của Lượm. Vì sao sau câu thơ ấy tác giả lặp lại hai khổ thơ ở đoạn đầu với hình ảnh Lượm hồn nhiên, vui tươi?

Trả lời:

– Câu thơ: “Lượm ơi, còn không?” được đặt ở gần cuối bài thơ để bộc lộ cảm xúc và khẳng định.

+ Bộc lộ cảm xúc: Tiếc thương, đau xót trước sự hi sinh của Lượm.

+ Câu hỏi còn bộc lộ sự ngỡ ngàng như chưa kịp tin vào sự thật Lượm đã hi sinh.

– Sau câu thơ đặc biệt “Lượm ơi, còn không?” hình ảnh Lượm ở đầu khổ thơ được lặp lại nhằm khẳng định hình ảnh của em còn mãi về quê hương, đất nước và trong lòng mọi người.

Xem thêm văn mẫu: Cảm nhận của em về nhân vật Lượm

II. Luyện tập

Bài 1 trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Học thuộc lòng đoạn thơ từ "Một hôm nào đó..." đến hết bài thơ.

Trả lời:

Đoạn trích các em cần học thuộc như sau:

Một hôm nào đó
Như bao hôm nào
Chú đồng chí nhỏ
Bỏ thư vào bao

Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Thư đề “Thượng khẩn”(9)
Sợ chi hiểm nghèo?

Đường quê vắng vẻ
Lúa trổ đòng đòng(10)
Ca lô chú bé
Nhấp nhô trên đồng…

Bỗng lòe chớp đỏ
Thôi rồi, Lượm ơi!
Chú đồng chí nhỏ
Một dòng máu tươi

Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng…
Lượm ơi còn không?

Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh.

Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Như con chim chích
Nhảy trên đường vàng…

Bài 2 trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Viết một đoạn văn khoảng mười dòng miêu tả chuyến đi liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.

Trả lời:

Trong bài thơ Lượm ấy, hình ảnh chú bé liên lạc nhanh nhẹn, thông minh, gan dạ đem lại đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi người đọc. Lượm làm nhiệm vụ giao liên, hằng ngày phải đối mặt với mưa bom bão đạn nhưng với trí thông minh, tinh thần gan dạ “sợ chi hiểm nghèo”. Trong một lần đưa thư “thượng khẩn” cũng như bao ngày, sau khi bỏ thư vào bao, Lượm băng qua những mặt trận “đạn bay vèo vèo” nguy hiểm, ác liệt. Nhưng bỗng đạn nổ “một dòng máu tươi”…: Lượm ngã xuống, trong tay vẫn nắm chặt bông lúa. Lượm hi sinh giữa cánh đồng lúa chín, hóa thân vào dáng hình xứ sở. Hình ảnh đó cũng khắc mãi vào trong trí nhớ và tấm gương để ta học hỏi.

-/-

    Trên đây là phần soạn bài Lượm chi tiết theo các câu hỏi SGK, để có thể ghi nhớ dễ dàng những nội dung này các em có thể tham khảo thêm phần soạn bài ngắn sau đây:

Soạn bài Lượm ngắn nhất

Soạn bài Lượm ngắn nhất phần Đọc - hiểu

Câu 1 trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Bài thơ kể và tả về chú bé Lượm qua hoạt động liên lạc, bằng lời nhân vật người chú. Bố cục :

- 5 khổ đầu : Cuộc gặp gỡ ở Huế.

- 7 khổ tiếp : sự hy sinh anh dũng của Lượm.

- Còn lại : Lượm sống trong lòng người và đất nước.

Câu 2 trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

* Hình ảnh Lượm trong khổ 2 đến khổ 5 :

- Trang phục : Cái xắc xinh xinh, Ca lô đội lệch.

- Hình dáng : loắt choắt.

- Cử chỉ : thoăn thoắt, hồn nhiên, tinh nghịch.

- Lời nói : tự nhiên, thật thà.

→ Lượm nhỏ nhắn, vui tươi, chân thật, hồn nhiên.

* Các yếu tố nghệ thuật góp phần khắc họa chính xác và sinh động hình ảnh Lượm.

Câu 3 trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

- Nhà thơ miêu tả chuyến đi liên lạc cuối cùng của Lượm nguy hiểm, khó khăn. Sự hy sinh của Lượm thật dũng cảm gợi ra sự thương mến, đáng cảm phục.

- Những câu thơ, khổ thơ được cấu tạo đặc biệt :

+ Ra thế

Lượm ơi !...

→ diễn tả sự đau xót, sửng sốt đến lặng người.

+ Thôi rồi, Lượm ơi ! → lời cảm thán, niềm hy vọng đã vụt tắt.

+ Lượm ơi, còn không ? → sự thảng thốt trong lòng người chú khi hiểu rằng Lượm đã chết, nhưng trong lòng vẫn luôn giữ niềm tin.

Câu 4 trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Người kể gọi Lượm bằng : cháu, chú bé, Lượm, chú đồng chí nhỏ. Quan hệ giữa chú - cháu cũng là giữa hai đồng chí, là nhà thơ - một chiến sĩ đã hy sinh. Chú bé – người cháu của mọi người, của Tổ quốc. → thể hiện tình cảm thắm thiết, gắn bó của tác giả với chú bé.

Câu 5* trang 76 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Lượm ơi, còn không ?

Sau câu thơ, tác giả lặp lại hai khổ thơ đầu nhằm khẳng định Lượm không chết trong lòng chú, Lượm sống mãi cùng non sông, đất nước.

Soạn bài Lượm ngắn nhất phần Luyện tập

Câu 2 trang 77 SGK Ngữ văn 6 tập 2

Gợi ý :

- Sự chuẩn bị của Lượm, ngoại hình, tâm trạng của Lượm ?

- Công việc của Lượm: Hoàn cảnh khi liên lạc, trận đánh dữ dội, đạn như mưa, mật thư rất quan trọng.

- Khi Lượm bị trúng đạn ...

- Suy nghĩ của em trước sự hy sinh anh dũng đó.

Ghi nhớ

-/-

Trên đây là nội dung soạn bài Lượm ngữ văn 6 tập 2 do Học Tốt tổng hợp và biên soạn. Truy cập mục soạn văn 6 hàng ngày để cập nhật nhanh nhất các bài soạn khác trong chương trình học! Chúc các em học tốt !